Technologia w Metodzie Tomatisa

Electronic Gating® (bramkowanie elektroniczne)

Gdy słuchanie jest zaburzone, mózg nie zwraca uwagi na dźwięki przekazywane przez ucho. Choć dobrze je słyszy, nie jest w stanie przeanalizować ich prawidłowo. Konieczne jest zatem przywrócenie prawidłowego sposobu słuchania, sprawiając, by mózg zwracał większą uwagę na informacje sensoryczne. Jak wiemy, mózg jest bardzo czuły na nagłe zmiany, których nie jest w stanie przewidzieć. Przykład: gdy pies sąsiada zaszczeka po raz setny, jest mało prawdopodobne, żebyśmy na to zwrócili szczególną uwagę, ponieważ zadziała siła przyzwyczajenia. Ale gdyby pies nagle zamiauczał, zaskoczenie spowoduje, że automatycznie zwrócimy na to uwagę! Nieoczekiwana zmiana sprawia, że mózg jest w stanie gotowości do uważnego słuchania.

Dlatego właśnie podczas sesji Metody Tomatisa® występują nagłe zmiany wysokości, barwy i natężenia dźwięku,podczas gdy rytm i melodia w nagraniu muzycznym pozostają takie same. Mózg nie jest w stanie przewidzieć tych zmian, co wywołuje efekt zaskoczenia. Wówczas mózg podejmuje próby rozszyfrowania tych nagłych zmian. Rozwija mechanizmy wykrywania zmian, które mają niezwykłe znaczenie dlautrzymania poziomu uwagi.

Z technicznego punktu widzenia TalksUp®to urządzenie wyposażone w procesor, który rozdziela przekazywany dźwięk na dwa niezależne kanały. Każdy kanał charakteryzuje się specjalnymi ustawieniami. W zależności od natężenia i zakresu częstotliwości muzyki lub głosu dźwięk przechodzi z pierwszego kanału na drugi, a następnie znów wraca na pierwszy. To przełączanie się między kanałami nosi nazwę bramkowania(„Gating®”).Prędkość bramkowania jest definiowana przez specjalistę, tak by stopniowo skłonić mózg do poprawnej percepcji tych zmian.

Bramkowanie elektroniczne jest naturalne i całkowicie bezbolesne. Skutecznie oddziałuje na mózg, który stopniowo zwraca na nie szczególną uwagę.Po raz pierwszy efekt bramkowania został zastosowany przez Alfreda Tomatisa w latach 50., w urządzeniu o nazwie „Ucho Elektroniczne“. Od tego czasu bramkowanie elektroniczne znacznie zyskało na precyzji i mocy, szczególnie od czasu, gdyzaczęto stosować technologie cyfrowe.

TalksUp®wykorzystuje zminiaturyzowane procesory nowej generacji, które mogą jednocześnie przetwarzać muzykę i głos.

Przewodnictwo powietrzne i kostne

Dźwięk to rodzaj drgań (wibracji). Gdy te drgania rozchodzą się w powietrzu, mówimy o „przewodnictwie powietrznym“. W ten właśnie sposób naturalnie odbieramy dźwięki dochodzące z zewnątrz. Jest to również klasyczny sposób słuchania muzyki przez słuchawki. Natomiast gdy te wibracje są przekazywane przez kości, mówimy o „przewodnictwie kostnym“. Co najdziwniejsze, to jest właśnie naturalny sposób, w jaki słyszymy własny głos podczas mówienia. Wystarczy zasłonić uszy i zacząć mówić, żeby zdać sobie sprawę z tych drgań, które bardzo wyraźnie przekazują nasz głos przez kości czaszki. Samych siebie słyszymy przede wszystkim poprzez kości czaszki. Są to drgania bardzo różne od tych, które są przekazywane drogą powietrzną. Zresztą właśnie z powodu takiego przekazywania naszego głosu trudno go nam rozpoznać np. na nagraniu.

Podczas seansów Metody Tomatisa® specjalne słuchawki przekazują muzykę i głos zarówno drogą powietrzną, jak i kostną. Dźwięk dociera do przewodu słuchowego przez tradycyjne słuchawki umieszczone na uszach oraz przez specjalną słuchawkę kostną, umieszczoną na pałąku i dotykającą czubka głowy.

Ponadto przekazywanie dźwięku tymi dwiema drogami nie musi być jednoczesne, ale może zostać przesunięte w czasie o kilka dziesiątych części sekundy. Specjalista Metody Tomatisa® może tym samym dostosować przekaz dźwięku tak, aby najpierw dochodził on drogą kostną, a dopiero później drogą powietrzną.W ten sposób układ słuchowy zostaje przygotowany na stymulację dźwiękową drogą powietrzną. Mózg otrzymuje drogą kostną ostrzeżenie o nadchodzącym dźwięku, co ułatwia analizę informacji dźwiękowych.

Podczas realizacji programu Metody Tomatisa® odstęp czasowy między przekazywaniem dźwięku droga kostną i powietrzną jest stopniowo redukowany.

Po raz pierwszy przewodnictwo kostne zostało zastosowane w słuchawkach Tomatisa® w latach 80. Obecnie to rozwiązanie techniczne jest stosowane w przemyśle medycznym (implanty ślimakowe), zbrojeniowym (słuchawki stosowane podczas interwencji w terenie) i rozrywce (gry komputerowe, Google Glass®) itp.

Muzyka i głos

Program Metody Tomatisa® składa się na ogół ze słuchania nagrań muzycznych (część pasywna) oraz z ćwiczeń polegających na głośnym czytaniu i powtarzaniu słów lub zdań.

Stosowane nagrania muzyczne to przede wszystkim utwory Mozarta. Ponieważ muzyka Mozarta jest dynamiczna i bogata w wysokie składowe harmoniczne, czyli w dźwięki wysokie, bardzo dobrze nadaje się dostosowania zbramkowaniem elektronicznym. Ponadto nagrania są uprzednio poddawane licznym modyfikacjom, np. nakładane są na nie specjalne filtry, mające stymulować mózg. Rodzaj filtra i kolejność stosowania nagrań muzycznych określa specjalista Metody Tomatisa® na podstawie priorytetów ustalonych podczas pierwszej rozmowy z klientem.

Muzyka Mozarta jest idealnym materiałem do stosowania w urządzeniu TalksUp®również dlatego, że akceptuje ją większość dorosłych i dzieci niezależnie od gustów muzycznych i szerokości geograficznej. Niemniej jednak Metoda Tomatisa® w żadnym wypadku nie sprowadza się tylko do stosowania filtrowanej muzyki Mozarta. Wszystkie parametry, którymi dysponuje TalksUp®, są niezbędne do wywołania efektu Tomatisa®. Stosowane są także inne nagrania muzyczne, np. walce czy inne utwory z mocno zaznaczonym rytmem.

Podczas ćwiczeń polegających na czytaniu lub powtarzaniu głos ćwiczącego jest przetwarzany w czasie rzeczywistym z zastosowaniem bramkowania elektronicznego w taki sam sposób jak muzyka w nagraniach. W rezultacie użytkownik słyszy swój własny głos zmodyfikowany przez efekt Tomatisa®. W reakcji na to dana osoba nieświadomie modyfikuje natychmiast swój sposób mówienia.Ma to na celu oddziaływanie na słuchowo-głosowe sprzężenie zwrotne, którego działanie może być zakłócone przy zaburzonej uwadze słuchowej.

Przywracając prawidłowy sposób percepcji własnego głosu, korygujemy jednocześnie sposób mówienia.

Z tego względu Metoda Tomatisa® jest wysoko ceniona przez artystów i osoby zawodowo posługujące się głosem.

Lateralizacja słuchowa

Ponieważ mamy dwie ręce, dwie nogi i dwoje oczu, jedno z nich zawsze dominuje nad drugim. Różne rodzaje lateralizacji są od siebie niezależne: można być np. praworęcznym, lewonożnym i prawoocznym. Podobnie wygląda sprawa z uszami: jedno z nich przetwarza informacje szybciej niż drugie. Jednakże przewaga jednego z uszu nad drugim nie jest bez znaczenia, ponieważ nie są one połączone z tymi samymi obszarami mózgu.

Lewe ucho jest powiązane z prawą półkulą mózgową, a prawe z półkulą lewą. Co istotne, półkule mózgu przetwarzają informacje dźwiękowe w różny sposób.

Liczne badania wykazały, że choć półkule mózgowe są ze sobą połączone, to jednak każda z nich jest odpowiedzialna za specyficzne funkcje. Udowodniono na przykład, że kora słuchowa lewej półkuli (powiązanej z prawym uchem) jest zaangażowana w rozumienie mowy i rozumowania logicznego, podczas gdy kora słuchowa prawej półkuli (powiązanej z lewym uchem) uczestniczy w percepcji emocjonalnej i muzycznej. W związku z tym zależnie od tego, czy jesteśmy prawouszni czy lewouszni, obieg analizy informacji może być inny i wpływać na sposób, w jaki je przetwarzamy.

Specjalista Metody Tomatisa® określa lateralizację słuchową za pomocą testów uwagi słuchowej przeznaczonych do tego celu. Obecnie uznaje się, że prawouszność zwiększa zdolność do uczenia się i porozumiewania z innymi.Dzięki specyficznym ustawieniom Metoda Tomatisa® może w naturalny sposób wspomagać prawouszność poprzez specjalną modulację natężenia dźwięku w każdym z uszu.

Wspomaganie prawousznej lateralizacji słuchowej jest stosowane w Metodzie Tomatisa® od lat 60. Niestety dysponujemy bardzo niewielką liczbą badań naukowych w tej dziedzinie. Co istotne, w Metodzie Tomatisa® pracę nad lateralizacją słuchową prowadzi się tylko w niektórych przypadkach.

Głos matki

Już 18-tygodniowy płód jest w stanie słyszeć. Słyszy przede wszystkim głos matki, który dociera do niego drogą kostną, przez kości kręgosłupa. Dlatego też, jak udowodniono, noworodek w parę godzin po urodzeniu reaguje bardziej na głos matki niż na głos obcej osoby. Płód, a później dziecko, stopniowo przyswaja słuchowo wszystkie cechy głosu matki: barwę, natężenie, rytm... Jest to dla niego podstawowe źródło stymulacji sensorycznej. Rejestruje również emocje zawarte w tym głosie.

W specyficznych przypadkach, i o ile jest to możliwe, specjalista Metody Tomatisa® może zaproponować nagranie głosu matki na specjalnym sprzęcie. Takie nagranie przetwarzane jest za pomocąbramkowania elektronicznegoz przypisaniem odpowiednich wartości parametrów. Celem stosowania głosu matki jest ponowne nawiązanie pierwotnej więzi między tym głosem a przeżyciami danej osoby.

Odpowiednio przetworzony głos matki jest obecnie stosowany w licznych ośrodkach terapii, które zajmują się zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Specjalista sugeruje zastosowanie głosu matki tylko w niektórych przypadkach, po licznych seansach słuchowych Metody Tomatisa®.